شب چله تقویمی، یلدای سریانی و تولد میترای باستانی خجسته و پیروز باد

 

می ستاییم مهر را

آنکه از آسمان بر فراز برجی پهن با هزاران چشم بر ایرانیان می نگرد

نگاهبان زورمندی که هرگز خواب به چشم او راه نیابد

آن که مردمان را از نیاز و دشواری برهاند

 

(اوستا - مهر یشت)

این تصویر کدام بناست مسجدالاقصی یا مقبره مقدس ؟

امروز پیامی از دوستان گروه اریا بوم بدستم رسید که بسیار جالب بود. در اینجا آن پیام و پاسخ کوتاه خودم را به نویسنده آن قرار می دهم. شاید پاسخی برای پرسش بسیاران باشد و نیز خالی از لطف نباشد. همچنین از فرستنده این پیام بسیار سپاسگزارم



متن پیام و عکس های همراه:
مسجدالاقصی


سی ساله همه فکر میکنن این گنبد طلایی همون مسجدالاقصی معروفه

حتی روی اسکناس 100 تومنی هم چاپش کردن

ولی اسم واقعی این مسجد گنبد طلایی قبه الصخره است. جایی که منتسب به اینه که حضرت محمد از اونجا با جبرییل به معراج رفتن و گفته میشه حیوانی که حضرت محمد و جبرییل سوارش شدن و پرواز کردن (براق) ، پاشو روی این صخره گذاشت و اوج گرفت که تو عکس پایین می تونین ببینین

و اما مسجد الاقصی اصلی که تو عکس پایین کاملا مشخص شده

متن پاسخ من:

بله کاملآ درست است و مایلم اضافه کنم که عرب ها باین بنا قبة الصخرة‏ میگویند. یعنی قبه یا گنبدی ست که بر روی صخره بنا شده. منظور از صخره محل سنگی یا بلندی سنگلاخ است

.

در ضمن طبق روایت ادیان ابراهیمی صخره ای که ‏ قبة الصخرة‏ ، بروی آن بنا شده همان است که ابراهیم فرزند خود اسماعیل را برای قربانی کردن به آنجا آورد اما جبرئیل بر او نازل شد.

این بنا که قبة یا گنبد روی آن قرار دارد نامش مقبره مقدس است. این مقبره بروی محل به صلیب کشیده شدن و سپس دفن مسیح ساخته شده است.

صخره ها ئی که شما در عکس بالا می بینید و مقبره در واقع پیرامون آنها ساخته شده است، در قرن سوم میلادی بدستور هلنا مادر مسیحی قیصر کنستانتین کبیر از زیر قسمت تراس معبد ونوس بیرون آورده شدند که در قرن سوم برای جلوگیری از گردهمائی های مسیحیان بروی کوه مقدس در محل به صلیب کشیده شدن و دفن مسیح ساخته شده بود.
 در این حفاری ها از جمله، قطعات صلیب مقدس ازدل زمین بیرون آورده شد



اما شاید جزئیات تاریخی دیگری در مورد مقبره مقدس برای ما ایرانیان جالب و حائز اهمیت باشد

صلیب مقدس در قرن سوم میلادی در جنگ بین سپاه ساسانی و بیزانس/ روم شرقی بوسیله ایرانیان بغنیمت گرفته شد.

در ماه می 614 ژنرال شهربراز بیت المقدس را تصرف کرد و جعبه مقدس محتوی صلیب مقدس را بشهر تیسفون به نزد شاهزاده مسیحی شیرین برد



در سال 628 خسرو دوم شاهنشاه ساسانی در جنگ با قیصر روم شرقی هراکلیوس شکست خورد. بعد از مرگش بر سر جانشینی او جنگ قدرت در میان ایرانیان در گرفت. بعد ازاو دخترش بوران خواهر آذرمیندخت به تخت سلطنت نشست و او قرارداد صلحی با روم شرقی منعقد کرد. طبق این قرارداد صلیب مقدس دوباره به رومیان شرق بازپس داده شد

.

در ماه مارس 630 بمناسبت بازگشت صلیب مقدس در بیت المقدس جشن بزرگی گرفته شد و قیصرهراکلیوس فرمان ساخت مقبره جدیدی برای صلیب مقدس را داد



در 638 بیت المقدس در جنگ بدست مسلمانان افتاد و عمربن خطاب وارد بیت المقدس شد

.

در 670 یک کشیش فرانسوی بنام آرکولف، در یادداشت های خود از سفرش به بیت المقدس در اوائل دوران اموی در کتاب

از برقراری و بنای ساختمانی بروی ویرانه های یک کلیسا بتفصیل نوشته است Liber de locis sanctis

از توضیحاتی که در کتاب آمده همه محققان متفق القولند که بنائی که که آرکولف شاهد ساختن آن بوده بنای قدیمی معبد قبة الصخرة است که ساخت آن در زمان عبدالمالک بن مروان آغاز شد

. این بنا در طول سده ها بارها ویران وباز ساخته شده که پرداختن به همه تاریخ آن درپبام ایمیل مختصر نمی گنجد .

برای دیدن همه اطلاعات فشرده در اینمورد به ویکیپدیا مراجعه کنید

هلووین و روز ارواح دو ائین هم ریشه دیرین ، Halloween, Allerseelentag

شیوا مقدم

دیروز یکشنبه ٣١ اکتبر بود و بعد از تاریک شدن هوا چندین بار زنگ خانه یصدا درآمد و چند بار نگاه کردم اما کسی نبود! تعجب کردم! اما از اینور و آنور کرکر خنده میامد! خانم همسایه روبرو بیادم آورد که... بچه ها هستند زنگ می زنند...امشب هلووین است....


  بچه های محل خودشان را به شکل های ترسناک در آورده بودند و چند تائی به در خانه ها می رفتند. شنل سیاه و کلاه بلند سیاه و صورت سفید کرده و زیر چشم های گود کرده و وحشتناک... اول میخواستند بترسانند اما ناگهان پقی می زدند زیر خنده و همگی در می رفتند... خلاصه چند تائی را صدا کردم و توی کیسه هاشان شکلات و آبنبات ریختم تا این ارواح کوچک شیطان را راضی و خندان روانه کنم.



یاد چهارشنبه سوری خودمان و قاشق زنی افتادم که پارچه ای بسر می انداختیم. شکل روح می شدیم و بدر خانه ها می رفتیم بامید آنکه صاحبخانه آجیل و ابنبات در کیسه مان بریزد! هم میخواستیم بترسانیم و هم از خنده ریسه می رفتیم! آخرش هم خودمان از خودمان می ترسیدیم و ملافه ها را از سر هم پائین می کشیدیم!!! ... شاید در آن شب چهارشنبه آخر زمستان نزد ما هم چنین اندیشه ای در پشت سر و صدا راه انداختن و شکل ارواح درآوردن بود که ایرلندی های قدیم داشتند....



امروز دوشنبه ١ نوامبر در جهان مسیحیت روز مقدسین یا روز عزیزان است. روز مقدسین از سده هشتم میلادی پس از پایان یافتن ساختمان نیایشگاه سنت پتر در رم، از سوی پاپ گئورگ جهارم و واتیکان رسمیت یافت. پیش از آن اما سده ها بود که آئین بزرگداشت مقدسین و شهدای دین مسیحی مانند روزهای عید پاک یا روزهای بزرگداشت مریم مقدس در ماه می برگزار می شده اند.

لازم به ذکر است که مشخص کردن یک روز برای بزرگداشت مقدسین ضروری بنظر می رسید زیرا بمرور تعداد مقدسین به اندازه ای زیاد شدند که روزهای سال برای بزرگداشت انان کفاف نمیداد. بعنوان مثال برای مسافرین تمثال مقدسی وجود دارد که به هنگام عبور از رود خانه نام او را بدعا می خوانند: کریستوفروس مقدس. روز شهادت او در٢٥ماه ژوئن ثبت شده است.

یکروز یعد از روز مقدسین روز ارواح Allerseelentag نامیده می شود  در این روز بزرگترها برای بچه ها نان شیرینی مخصوصی می پزند و خانواده ها معمولآ برای دیدار رفتگانشان به گورستان ها می روند و برای ارواح آنان دعا کرده گور ها را اب و جارو و گلکاری نو میکنند. معمول است که گورستان ها را با شمع های کوچک زنجیر وار اراسته میکنند



روز ارواح  و هلووین ریشه های دیرینه و مشترک دارند. ریشه آنها در ائین ها و رسوم طبیعی کلتها ٭ست.

Halloween < All Hallowes Eve به معنی شب قبل از روز مقدسین است.


در زمان های دور یکی از مهمترین جشن های کلت ها، جشن یازدهمین ماه نو در تقویم سالیانه شان بود. این جشن مقارن با جشن های برداشت محصول و همچنین شروع  دوران تاریکی ، سرما و زمستان بود. نام این جشن در زبان ایرلندی سامهاین ٭است.



به باور مردمان قدیمی ایرلند، در شب سامهاین دروازه های بین دو جهان هستی و نیستی بروی یکدیگر باز می شود و مرزی بین انان نیست. در این شب گذشتگان انان برای دیدار بازمانگانشان به زمین می آمدند. مردم برای روشن شدن راه آنان در گذرها و پنجره ها شمع می افروختند و برای خوش آمد آنها خوراکی هائی آماده میکردند و خود را به شمایلی شبیه ارواح در میاوردند.



بعضی روایت ها از این حکایت دارند که مردم از ترس انتقام ارواح یا اینکه مبادا آنها را با خود ببرند کاری میکردند که آنها تفاوتی بین خودشان و زندگان نبینند!




٭Celts
٭Samhain

تحویل سال نوی ایرانی یا تحویل سال نوی جمهوری اسلامی؟

شیوا مقدم

سرمای فوق العاده و برف و بورانی که امسال سراسر اروپا را از ماه اکتبر تا امروز دربر گرفته است بکلی فضای فکری من را از رسیدن بهار و عید نوروز دور کرده بود.دراین دو، سه روز اخیر با اینکه مرتب باران و یا برف و گاهی هر دو با هم می باریدند چشمم به باغچه دوخته شده بود و مترصد بودم که کی بیدار می شود؟ بالاخره این تقویم بود که نزدیک شدن سال نو و بهار را متذکر شد...
طبق معمول باز غافلگیر شدم!...وای! هنوز گندم خیس نکرده ام! نکند برای سال تحویل سبزه هفت سینم کاملآ سبز و زیبا نباشد؟
وقتی برای پیدا کردن زمان سال تحویل در شهر خودمان به تقویم گوگل مراجعه کردم)چند سالیست که یکی از مدیران ایرانی گوگل بنام آقای بهرام مراوندی کار بسیارارزنده ای کرده و تقویم ایرانی را از طریق سایت گوگل در دسترس همگان قرار داده است(، نوشته زیر نقشه توجه مرا بخود جلب کرد; در آنجا صحبت از دو زمان تحویل مختلف برای روز شنبه ٢٩ اسفند ١٣٨٩ بود!
اولی اعلان زمان تحویل سال رسمی دولتی در ساعت ٢١ و ٢ دقیقه و ١٣ ثانیه مبنی بر طول سال متغیر و دیگری در ساعت ٢٠ و ٥٢ دقیقه و ٤٤ ثانیه بر مبنای سال اعتدالی گاهشماری ایرانی. بسیار متعجب شدم... مگر چند زمان تحویل سال وجود دارد؟ آقایان چطور محاسبه می کنند؟
در صفحات نخستین تقویم آقای رضا مرادی غیاث آبادی توضیحی بدین منوال در مورد سال تحویل ١٣٨٩ آمده است که تقویم دولتی امسال ترکیبی ناشناخته از ماه های قمری متوسط و هلالی با تآکید بر رویت هلال ماه رمضان و شوال تنظیم شده است! بنابراین بین اعلان رسمی تحویل سال و تحویل سال گاهشماری ایرانی تفاوت وجود دارد! ...
عجبا! انگار همین بس نبود که محاسبه زمان بر مبنای طول جغرافیائی از سال ١٨٨٤ که به فاصله یکساعت در همه کشورهای جهان متداول است،در ایران به اندازه نیم ساعت با دیگر کشورها تفاوت نشان می دهد! حالا کار به محاسبه نقطه اعتدال فصل هم کشیده که باید چند دقیقه ای متفاوت باشد!

در ایران هزاران سال است که پیشینیان ما نوروز و لحظه تحویل را بدون کمی و کاستی تشخیص داده اند و این میراث گرانبها را تا به امروز بدست ما رسانده اند. نظام گاهشماری ایرانی به عنوان دقیق ترین نظام گاهشماری در جهان افتخار ایرانیان و جامعه علمی دنیاست. تقویم ایرانی دارای قواعد تعریف شده ای برای طول سال، کبیسه گیری و تشخیص لحظه آغاز سال نو است. همین قواعد هستند که در بسیاری از نرم افزارها و جدول های محاسباتی تبدیل تقویمها بکار گرفته می شوند.

متآسفانه دولت جمهوری اسلامی در چند سال گذشته دانشمندان تقویم شناس و مورخین را از مرکز تقویم اخراج کرده و با بکار گماشتن روحانیون بجای آنان زمان تحویل سال نو الزامآ طبق گاهشماری ایرانی اعلان نمی شود. جالب این است که این مرکز زمان تعطیلات و مناسبت ها و سوگواری های دینی مانند عید فطر و رمضان و محرم و عاشوراهم به طوری که مطابق با مناسبت های حکومتی باشد و خللی در آنها به وجود نیاورد اعلان می کند.

پیش خود فکر می کردم که در داخل ایران همه رسانه ها موظف به رعایت ابلاغیه های حکومتی و تبلیغ آنها هستند اما تکلیف ما در این میان چیست؟ آیا ما باید بنشینیم و نظاره گر آن باشیم که همه پایگاه ها تحویل سال و فرارسیدن نوروز باستانی را بر اساس یک سیستم نامشخص در مرکز ژئوفیزیک حجت الاسلام های جمهوری اسلامی اعلان کنند؟

لحظه تحویل سال را می توان بر اساس قواعد گاهشماری ایرانی باین صورت برآوردکرد :مقدار ٣٦٥ روز و ٥ ساعت و ٤٨ دقیقه و ٤٦ ثانیه به زمان سال تحویل قبلی اضافه شود.


*لحظه سال تحویل سال ١٣٨٨ ساعت ١٥ و 3 دقیقه و ٥٨ ثانیه بوده
*لحظه سال تحویل سال ١٣٨٩ ساعت ٢٠ و ٥٢ دقیقه و٤٤ ثانیه می باشد.



برای اطلاع بیشتر به این مطالب مراجعه فرمائید:

گاهشماری ایرانی، اثر روانشاد استاد احمد بیرشک:
Comparative Calendar of the Iranian, Muslim Lunar, and Christian Eras For Three Thousand Years


لحظه تحویل سال بر اساس گاهشماری ایرانی در شهرهای جهان، بهرام مراوندی:
http://calendar.mozillafirefox.ir/newyear.html

گاهشماری جلالی، مقاله رضا مرادی غیاث آبادی:
http://www.ghiasabadi.com/jalali.html

٢٤ اسفند ١٣٨٨
١٥ مارس ٢٠١٠