بنای تقویم آفتابی گوسک Sonnenobservatorium von Goseck (I)

شیوا مقدم

اطلاع پیدا کردم که قدیمی ترین بنای تقویمی یافت شده در جهان در نزدیکی شهر هاله Halle در منطقه زاکسن-آنهالت Sachsen- Anhalt (آلمان ) قرار دارد. این بنا مربوط به 5000 سال پیش از میلاد و 2000 سال قدیمی تر از بنای سنگی ستون هنچ Stonehenge درAmesbury-Wiltshire انگلستان می باشد !
از شنیدن پیدا شدن بنائی تقویمی با این قدمت در اروپای مرکزی بسیار متعجب شدم تصمیم گرفتم حتمآ به دیدن آن بروم.

زمانی که به مزارع دور و اطراف محل بنای تقویم رسیدم از ظهر گذشته بود. هوا ابری بود . باران نمی بارید ولی زمین و زمان از رطوبت خیس بود. در راه که از اتوبان خارج شده بودم از چندین روستا گذشته بودم. همه جا تا چشم کار میکرد زمین های کشاورزی بود. پیش خودم فکر می کردم در این اروپای صنعتی چه خوب است که 300 نسل پس از ساخت بنای تقویمی گوسک هنوز هم مردم این مناطق از راه کشاورزی و دامپروری زندگی میکنند.



پیاده از راه خاکی بطرف ردیف تیرک های قهوه ای تیره در دوردست میان مزارع براه افتادم. نزد خودم تصور می کردم که در این ناحیه شمالی که بسیاری از اوقات سال سرد و ابری و بارانیست چقدر باید برای مردمانی که بتازه گی از شکار و جمع آوری دانه های خوراکی دست برداشته بودند وکم کمک دراجتماعاتی کوچک در یکجا ساکن شده بودند و بکار کشاورزی می پرداختند باید مهم بوده باشد که بدانند چه زمانی زمین را برای بذر پاشی اماده کنند، چه موقع بهترین زمان برداشت محصول است یا اینکه چقدر وقت برای جمع آوری و نگهداری آذوقه برایشان باقی مانده و کلآ تا چه اندازه انجام دادن کارهائی از این دست در زمان درست و دقیق برای آنها حیاتی و در پیوند با مرگ و یا ادامه حیات جامعه کوچکشان بوده .



وقتی به نزدیکی حصار تیرک ها رسیدم دیدم که حصاریست به بلندی دو متر در دو ردیف. حصار بزرگتری دایره کوچکتر را احاطه کرده.



آقای پروفسور فرانسوا برتمس Francois Bertemes رئیس انستیتوی باستانشناسی پیشاتاریخ دانشگاه هاله در باره ساکنان باستانی گوسک می گوید: مردمانی که در گوسک زندگی می کردند همه چیز داشتند. یک سیستم کار آمد کشاورزی که مایحتاج زند گیشان را تآمین میکرد و دین و آئین خاصی که بیشتر با باروری وباورهای مربوط با آن سر و کار داشت. ما از پوشش آنان چندان اطلاعی نداریم اما زینت آلات بسیاری از کاوش ها در گورها بدست آورده ایم که بیشتر آن ها صدف های دریاهای گرم سیر و اب عمیق از نوع صدف های دریای اژه هستند. هم زینت های زنانه و هم کمر بند های مخصوص مردانه از همین نوع صدف ها هستند. از روی نوع زینت الات میتوانیم حدس بزنیم که این مردمان از نواحی دور دست سرزمین های جنوب به سوی شمال آمده اند.



از قسمت دروازه شمالی وارد محوله حصارها شدم و در داخل دایره ایستادم. دایره ای به قطر 75 متر.همه چیز بنظرم ساده و بی آلایش می آمد. به سادگی و بی آلایشی مردمان 7000 سال پیش!؟ ...



ولفگانگ شلوسر Wolfgang Schlosser اخترشناس دانشگاه Ruhr Universität میگوید: بنظر می رسد که ما در بنای تقویمی گوسک شاهد یک قربانگاه هم هستیم. ما در مورد چگونگی برگزاری مراسم و آئین ها چیزی نمی دانیم تنها می دانیم که این مراسم به اندازه ای مهم بوده اند که یکی از آنها، امروزه اگر چه به شیوه ای دیگرگون با نام شب والپورگیس -Walpurgis Nacht - وااپورگیس ناخت هنوز هم برگزار می شود. این جشن برای گرامیداشت بهار در شب اول ماه می 1 May بروی کوه Brocken برگزار می شود. ما شکی نداریم که مراسم قربانی در طول تاریخ فرهنگ بشر همواره نوعی مراسم مذهبی بوده است. باین ترتیب می توانیم نتیجه بگیریم که این مکان قدیمیترین مکان تقویمی- مذهبی جهان است!



در میان محوطه یک پلاک فلزی بروی زمین قرار داشت. این پلاک فلزی نقشی از محوطه با دو ردیف حصار و سه روزنه دیدار خورشید بود. یک روزنه در بالا با انحراف کمی سوی شمال را نشان می داد و دو روزنه دیگر سمت جنوب شرقی و جنوب غربی، محل دقیق طلوع و غروب در زمان انقلاب زمستانی در روز21 دسامبر را نشان می داد ند. من بلافاصله بیاد شب یلدای خودمان و آئین مهر پرستی بین مردمان سرزمین های ایرانی افتادم. نفس عمیقی کشیدم و سرم را به آسمان بلند کردم. خورشید مدتی بود که در نزدیکی های افق از پشت ابرها بیرون آمده بود. پیش خود اندیشیدم: به هر کجای این آسمان کبود که نگاه می کنم یاد وطنم و ائین های مردمم از من دور نیست...

انقدر در محوطه گشتم تا غروب شد و خورشید در حالی که هر دم بالش را بروی قسمتی از تیرک ها میکشید پاتین تر رفت تا بالاخره جائی در مزارع دوردست از نظر پنهان شد.



.... شخصآ تا چند هفته پیش از وجود این تقویم باستانی بی اطلاع بودم. بنظرم می آید که نوشتن اطلاعات بیشتری در این مورد برای علاقمندان خالی از لطف نباشد ...... این مطلب ادامه دارد ....